تبصره

کابل /۹  حمل/  باختر

شهر دوشنبه، پایتخت تاجکستان امروز میزبان نشست مقام‌های ارشد پروسۀ استانبول-قلب آسیا است.

مفسرآژانس باختر می نگارد؛ در این نشست نمایند‌گان حدود ۵۰ کشور منطقه و جهان و سازمان‌های جهانی شرکت دارند٬ نشستی که روی  صلح و تقویت اجماع منطقه یی در بارۀ افغانستان اثرگذار پنداشته شده است. محمد اشرف غنی رییس جمهوری اسلامی افغانستان نیز در این نشست شرکت دارد٬ هیئت افغانی با آجندای اجماع منطقه‌یی در روند صلح و توسعه، در این نشست شرکت می‌کند.

پروسۀ استانبول قلب-آسیا در سال ۲۰۱۱میلادی به ابتکار دولت افغانستان در شهر انقره ترکیه  ایجاد شد که هدف آن رسیدن افغانستان به صلح و ثبات پایدار از مسیر اجماع منطقه یی بوده است٬ پانزده کشور منطقه و جهان شامل این روند اند که همه ساله در نشست های پروسۀ استانبول که به شکل دوره یی برگزار می شود شرکت می کنند٬ آخرین نشست آن در سال ۱۳۹۸ در استانبول ترکیه برگزار شد٬ مگر اجلاس پروسۀ استانبول – قلب آسیا در سال گذشته به دلیل شیوع کرونا برگزار نشد.

پروسۀ استانبول یکی از بنیادی‌ترین تلاش های  دیپلماتیک دولت افغانستان برای اجماع سیاسی منطقه‌ یی، تقویت گفتمان بین المللی٬ همگرایی منطقه‌یی و فایق ‌آمدن بر تهدید‌های مشترک است که کشورهایی منطقه و فرا منطقه را متاثر کرده است٬ پروسۀ استانبول ایجاد شد که جهان بداند٬ معضل افغانستان وابسته به این کشور نیست٬ دود و آتش دارد که می تواند به هر گوشه و کنار زبانه کشد.

از دید اعضای پروسۀ استانبول٬مشکلاتی که افغانستان با آن روبروست مسایلی است که یک کشور به تنهایی نمی تواند آنها را حل کند. این یک اعتراف است که معضل افغانستان ابعاد بیرونی دارد٬ یکی از طرح هایی که می تواند مشکل در این کشور را حل کند و برای کشور های اطراف و فرا منطقه اطمینان دهد که افغانستان دیگر تهدید در برابر آنان نیست٬ شکل گیری یک اجماع قوی و بامعنای بین المللی است که کشور ها را ترغیب کند به جای به هم افتادن در افغانستان٬ منطق همکاری و همگرایی را اختیار کنند و این کشوررا همان گونه یی که عامل تهدید خود می دانند٬ عامل نزدیکی و فرصت برای همکاری های منطقه یی نیز بدانند و برای اعادۀ ثبات در این افغانستان بکوشند.

در جریان هشت اجلاس که به نام پروسۀ استانبول در افغانستان ویا کشور های دیگر برگزار شده است٬ تمرکز اصلی روی مسایل امنیتی-سیاسی در منطقه بوده است. این روند‹ پروسۀ استانبول› در پی آن است که با راه‌‌ اندازی رایزنی ‌های سیاسی٬ اجماع سیاسی در مورد حل معضلات امنیتی منطقه‌ یی شکل گیرد و اعتماد سازی میان کشورهایی که بیشتر در میدان افغانستان با هم دید رقابتی دارند٬ به میان آید از این ‌جهت، ربط  واقعی و تعریف شده  میان پروسۀ‌ استانبول و فرایند امنیت‌ و صلح‌ در افغانستان وجود دارد.

در یک ‌دهۀ گذشته که پروسۀ استانبول ایجاد شده است  دیده می‌شود که مسایل صلح و امنیت در افغانستان و منطقه یک بحث محوری بوده است.

نشست جاری پروسۀ استانبول درست زمانی برگزار شده است که روند صلح در افغانستان با خوشبینی های تازه دنبال می شود، گفت و گو های دوحه میان نمایندگان دولت و طالبان٬ امضای توافق نامۀ صلح  میان طالبان و امریکا٬ از سر گیری دو بارۀ گفت گو های دوحه٬ برنامه ریزی برای نشست استانبول… خوشبینی های تازه برای تقویت صلح در کشور است با آن که این روند کند و آهسته است مگر توام با امیدواری است.

مردم و دولت افغانستان در طول هشت اجلاس پروسۀ استانبول توقع وامیدهای زیادی ازشرکت کنندگان کرده اند که به مفهوم واقعی وارد بحث صلح در افغانستان شوند٬ به جای رقابت وارد همگرایی منطقه یی شوند و اگراین کار کرده نمی توانند حداقل ازسر مردم افغانستان دست بر دارشوند.

 مگربا توجه به سابقۀ کنفرانس پروسۀ استانبول- قلب آسیا، دیده می شود که این کنفرانس بیشتر مضمون شکلی پیدا کرده است تا محتوایی. به همین دلیل مردم افغانستان انتظار ندارند که شرکت کنندگان این کنفرانس بتوانند یک موقف جمعی و صادقانه را در قبال صلح افغانستان اتخاذ کنند٬ این یک واقعیت است که شماری ازشرکت کنندگان پروسۀ استانبول سیاست های متضادی در افغانستان دنبال می کنند، این امر سبب شده است که اجماع منطقه یی که خواست و هدف اولی پروسۀ استانبول است تعریف خود را پیدا نکند٬ تنها تعهد و صدور اعلامیه کافی نیست٬ معضل افغانستان دامنگیر و قابل گسترش  است.

 جهان باید بداند که این معضل ابعاد و ریشه های بیرونی دارد و تا زمانی که به عوامل بیرونی این معضل توجه نشود ٬٬ نباید انتظار معجزه امنیت در منطقه و فرا منطقه را داشت٬ کشور های منطقه و فرا منطقه محکوم به همکاری فعال میان خود اند که تهدید های امنیتی برخاسته از افغانستان در برابر آنان٬ مهار شود٬ و باید نشست پروسۀ استانبول را یک فرصت بدانند تا یک نشست تشریفاتی.   صائم