پروژه تاپی دردام ناباوری های سیاسی

کابل باختر/ 28/ عقرب
با آنکه پروژه تاپی که گاز ترکمنستان را به آسیای جنوبی انتقال خواهد داد، عمر20ساله دارد، این پروژه تاکنون گامی به سوی عملی شدن نگذاشته است .
پروژۀ تاپی که بزرگترین پروژۀ اقتصادی در سطح منطقه پنداشته میشود تاکنون جنبه عملی به خودنگرفته است . انگیزۀ ایجاد این پروژه که گازترکمنستان را از طریق افغانستان به پاکستان و هند انتقال میدهد درسالهای اول دهه هفتاد خورشیدی زمانیکه افغانستان درگیر جنگ شدید داخلی بود به میان آمد از آن زمان تا حال چانه زنی های سیاسی و دیپلوماتیک برای ایجاد و آغاز کارعملی این پروژه روی دست است با آنکه هرسال از نهایی شدن توافق سخن گفته میشود بازهم کار این پروژه با تاخیر مواجه میشود.
مگر این بار بانک انکشاف آسیایی با یک راهکار تازه به صحنه آمده و اعلام داشته که یک شرکت مشترک میان ترکمنستان ، افغانستان ، پاکستان و هند را ایجادمیکند تا امور مربوط به ایجاد پروژه تاپی راهماهنگ سازد اگر این کار انجام شود گام با ارزش در راه تطبیق عملی پروژۀ تاپی برداشته خواهد شد .
باید گفت که بانک آسیایی یکی از تمویل کنند گان اصلی این پروژه است.
با آنکه اتاق های تجار ت و صنایع افغانستان از ایجاد چنین شرکت استقبال کرده اند وگفته اند که ایجادچنین یک شرکت میتواند بنیه یی اقتصادی این پروژه را تمویل کند مگر هنوزهم بی گمانی های زیادی درخصوص آغاز عملی کار این پروژه وجود دارد.
به باور آگاهان سیاسی افغان ، پروژه تاپی به دو دلیل با مشکلات جدی مواجه است، رقابت هند و پاکستان ، این پروژه با عبور از خط پاکستان مقداری عظیم از گاز ترکمنستان را به هند انتقال میدهد ، هند که در حال رشد سریع است به انرژی بیشتر نیاز دارد درحالیکه پاکستان میتواند با درانحصار گرفتن پروژه تاپی هند را از دسترسی به انرژی دور نگهدارد.
روی این دلیل است که پاکستان درسالهای اخیر علاقۀ چندانی به تاپی نشان نمیدهد و آن را رد نیز نمیکند در بعُد دیگر قضیه ایران است ، ایران نیز تلاش داردتا مانع ایجاد این پروژه شود زیرا ایران درتلاش فروش گاز خود به پاکستان و از مسیر آن به هندوستان است، ایران نیز از هرطریق تلاش میکند که این پروژه دچار مشکل باشد و جنبه عملی بخود نگیرد.
محمد عارف رحمانی نمایندۀ مردم درولسی جرگه درپیوند به ایجاد شرکت مشترک میان ترکمنستان ، افغانستان ، پاکستان و هند بخاطر انتقال گاز از ترکمنستان از راه افغانستان به پاکستان وهند میگوید، آنچه که میتواند منافع وحضور افغانستان ، پاکستان وهند را به صورت مساوی وهمه جانبه تامین کند درپروژه تاپی خوب است و باید ازآن استقبال کرد.
این عضو مجلس نمایندگان دررابطه به برخورد پاکستان در برابر پروژه تاپی با دیده شک نگریسته میگوید با وجود اینکه پاکستان نیاز شدید به این پروژه دارد ، اما هنوز هم مطمین نیست و درمقابل افغانستان دید سو دارد .
چون این پروژه از مسیر افغانستان باید عبور کند پاکستان مطمین نیست منافع اش درافغانستان همانند تامین خواهد شد و یا آنچه را ازاین برنامه اقتصادی میخواهد آنرا بدست آورد.
وی گفت، اما امیدواری های وجود داردکه سفر رییس جمهور تازه کشور به پاکستان بتواند خاطر مقام های آن کشور درقبال این پروژه راکه با مشکلات مختلف روبرواست جمع کند.
درعین حال احمد سعیدی آگاه روابط بین المللی دررابطه به پروژۀ تاپی میگوید پاکستان وهند هنوزهم دررابطه به پروژه تاپی از مسیر افغانستان ملاحظات خود شان را دارند.
سعیدی گفت: پروژه تاپی درحال حاضر با کدام مشکل اقتصادی رو برو نبوده بلکه مشکلات سیاسی موجود فراه راه این پروژه همچنان پا برجاست چون پاکستان هنوزهم باور داردکه انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان مشکل آفرین است و یکی از مشکلات که پاکستان نسبت به آن بهانه گیری می نمایند مسئله یست در افغانستان ونسبت به حضور هند درافغانستان مشکوک است .
وی گفت، همچنان هند نیز مطمین نیست که این پروژه به صورت سالم و دوامدار میتواند گاز را از طریق پاکستان به آن کشور انتقال دهد.
سعیدی افزود : تا زمانی که مشکلات سیاسی موجود دررابطه به این پروژه میان افغانستان ، پاکستان و هند حل نگردد، باورمندی چندانی در راستای عملی شدن این پروژه به زودی وجود ندارد.
استاد سیف الدین سیحون، نیز به این باور است که پروژه تاپی شکار بازی های سیاسی و ناباوری سیاسی است و علت عمدۀ تاخیر آن است.
آذرخش حافظی مسئول بخش روابط خارجی اتاق تجارت و صنایع افغانستان میگوید که باید به تاپی به عنوان یک پروژه بزرگ اقتصادی نگاه کرد و آن را از زدوبندهای سیاسی دور داشت .
شماری دیگر از آگاهان امور اقتصادی و سیاسی با گفته حافظی هم نظراند و این میتواند یک پیام خوب باشد.
باید گفت که پروژه تمدید گاز ترکمنستان به هندوستان که ازمسیر دوکشور افغانستان و پاکستان عبور میکند یکهزار و هشتصد کیلومتر طول دارد که ظرفیت انتقال اضافه از سی ملیارد متر مکعب گاز را دارا میباشد.